Algemeen
De Spaanse liefdesaffaire met vapen zit in zwaar weer. De overheid maakt zich op om de controle op e-sigaretten te verscherpen, met nieuwe regels die de manier waarop Spanjaarden vapen zullen veranderen.
Van een openbaar verbod tot forse boetes: de veranderingen leiden tot verhitte debatten onder rokers, gezondheidsfanaten en bareigenaren. Nu 15 procent van de volwassenen regelmatig vapet, een verdubbeling ten opzichte van 2020, staat er veel op het spel. Hier leest u alles over wat er gaat gebeuren, waarom het belangrijk is en hoe u dit probleem kunt doorstaan. Het ministerie van Volksgezondheid, onder leiding van minister Mónica García, dringt aan op een ingrijpend anti-vapeplan, dat naar verwachting eind 2025 wordt uitgerold.
De grote stap?
Het verbieden van vapen op openbare plekken zoals terrassen van restaurants, stranden en zelfs in de rij bij bushaltes. Je mag nog steeds thuis of in je eigen auto vapen, maar als je een druk plein opstapt, riskeer je een boete van 200 euro. Het ministerie overweegt ook om de verpakkingen van vape-producten te neutraliseren en alle opvallende ontwerpen die tieners aantrekken, te schrappen.
Gearomatiseerde vapes, denk aan mango of bubblegum, zouden wel eens kunnen verboden worden, omdat ze ervan worden beschuldigd kinderen verslaafd te maken. Wegwerpvapes, een favoriet vanwege hun prijskaartje van 8 euro, worden volledig verboden om milieuvervuiling te verminderen.
Waarom deze strenge maatregelen?
Gezondheidsfunctionarissen zeggen dat vapen niet de onschuldige damp is die het lijkt. Studies koppelen e-sigaretten aan longschade, hartproblemen en kankerverwekkende chemicaliën, hoewel ze nog steeds minder giftig zijn dan tabak. Het vapen onder tieners is enorm toegenomen: 20 procent van de 14- tot 18-jarigen gebruikt e-sigaretten, een stijging ten opzichte van 5 procent tien jaar geleden.
"We zien een nieuwe generatie verslaafd", waarschuwde García tijdens een persconferentie in Madrid. Het ministerie wijst op gegevens uit 2024 waaruit blijkt dat 1200 ziekenhuisopnames verband houden met vape-gerelateerde ziekten, voornamelijk onder jonge gebruikers. Aan de andere kant beweren rokers dat vapes hen hebben geholpen om van sigaretten af te komen, sigaretten die jaarlijks 50.000 Spanjaarden het leven kosten. "Het is mijn reddingsboei", vertelde een barista uit Málaga aan de lokale media, woedend over het verbod.
Gezondheid en cultuur ook
De regels gaan niet alleen over gezondheid, maar ook over cultuur. De Spaanse levensstijl in de buitenlucht, van tapasbars tot chiringuitos aan het strand, floreert dankzij de sociale sfeer. Vapen is een vast onderdeel van de terrasjes, waar 60 procent van de gebruikers een vape neemt terwijl ze van hun biertje nippen.
Bareigenaren vrezen dat het verbod klanten zal wegjagen, vooral toeristen die vapen. "Het is weer een klap voor de zaken", mopperde een restauranthouder uit Barcelona, die al geprikkeld was door het herstel na COVID.
De horeca, waar 1,7 miljoen mensen werken, lobbyt voor vrijstellingen, maar García houdt voet bij stuk en wijst op de risico's van meeroken.
Hoe reageert de publieke opinie?
Sociale media zijn gemengd. Sommigen juichen de strenge maatregelen toe. Een gebruiker postte: "Terrassen zouden bedoeld moeten zijn om te eten, niet om in de wolken te stikken."
Anderen noemen het te ver gaan en stellen dat volwassenen zelf moeten kiezen. Uit een onderzoek uit 2025 bleek dat 55 procent van de Spanjaarden voorstander is van strengere wetgeving voor vapen, maar slechts 30 procent wil een algeheel verbod.
Rokers maken zich vooral zorgen over de handhaving. De Guardia Civil en de lokale politie zullen patrouilleren op hotspots en boetes van 200 euro uitdelen voor eerste overtredingen, en een verdubbeling voor recidivisten.
"Veel succes met het controleren van elk strand", spotte een vaper online.
Aan de wet houden
Ken eerst de no-vape zones: terrassen, stranden, haltes van het openbaar vervoer en overal waar kinderen samenkomen, zoals speeltuinen. Blijf in privéruimtes of aangewezen rookruimtes, hoewel die steeds kleiner worden.
Als je verslaafd bent aan smaken, sla dan je voorraad in vóór het verbod, maar hamster geen wegwerpartikelen, die zijn als eerste verboden. Vaping shops, die te maken hebben met een omzetdaling van 20%, bieden kortingen, dus check lokale aanbiedingen.
500 euro als je binnen wordt betrapt op openbare locaties
Als je op reis bent, houd er dan rekening mee dat luchthavens zoals Barajas vapen binnenshuis al verbieden en dat de boetes oplopen tot 500 euro voor stiekeme trekjes.
Het grotere plaatje is onduidelijk. De opkomst van vapen heeft het tabaksgebruik verminderd, de verkoop van sigaretten is met 10 procent gedaald sinds 2015, maar de zorgkosten stijgen.
Beslissingen zonder de juiste gegevens
Critici beweren echter dat de overheid te snel ingrijpt zonder voldoende gegevens. "Laat me de langetermijnstudies zien", eiste een arts, die opmerkte dat vapen nog nieuw is vergeleken met de decennialange controle op tabak.
De Spaanse vape-scene verandert momenteel snel. Als je een gebruiker bent, plan dan vooruit, ontwijk de boetes en overweeg die gewoonte misschien eens. De wolken trekken op, maar het debat laait pas nu op.
