 |
| Foto: lynx van David Castor/ public domain |
“Een historische mijlpaal” en “een succes voor het land”, zoals verklaard door zowel het Ministerie van Ecologische Transitie als de NGO als het WWF (Wereld Natuur Fonds). Vanaf donderdag 20 juni 2024 is de Iberische lynx officieel verwijderd van de lijst van met uitsterven bedreigde dieren. De officiële aankondiging werd gedaan door de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN), het mondiale referentieorgaan dat aan het einde van de vorige eeuw internationaal alarm sloeg voor deze grote kattensoort en deze wilde katachtige op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten plaatste. Dat is de slechtste categorie: een soort die op de rand van uitsterven staat.
De reden om van die lijst te komen is dat in slechts 21 jaar de nummer één inheemse, wilde katachtige van het Iberisch schiereiland niet op de rand van uitsterven staat, met 94 exemplaren die standhouden in hun laatste toevluchtsoorden in Doñana en de Sierra. de Andújar-bergen in Jaén, tot het indrukwekkende aantal van 2.021 welpen en volwassen dieren (geteld afgelopen Kerstmis) verspreid over de groene weiden, moerassen en heuvels van Andalusië, Extremadura, Castilië-La Mancha, Levante en Zuid-Portugal.
In slechts twintig jaar is de populatie met 21 vermenigvuldigd, met een gemiddelde jaarlijkse groei van 20% sinds 2019. Dit is het resultaat van een succesvolle wetenschappelijke operatie waarbij, ongebruikelijk genoeg, niet iedereen – instellingen, natuurexperts en het grote publiek – is weggegaan voor persoonlijke glorie, maar verenigden zich om hetzelfde doel na te streven, in het bijzonder het WWF, de regionale regering van Andalusië en de Europese Unie.
Een dergelijk succes verklaart waarom de IUCN de lynx nu classificeert als een ‘kwetsbare soort’, wat betekent dat hij in iets meer dan twintig jaar twee stappen heeft gezet op de langverwachte weg om uiteindelijk van de Rode Lijst van de IUCN te verdwijnen, iets waar WWF-functionarissen benadrukken. geen enkele andere soort heeft dit tot nu toe zo snel bereikt.
De lynx kan nu het licht aan het einde van de tunnel zien, hoewel de herstelwerkzaamheden volgens de specialisten zelf nog ruim tien jaar effectieve vooruitgang zullen vergen om de soort volledig uit het gevaar te brengen. Natuuronderzoekers waarschuwen zelfs dat andere bedreigingen nog moeten in kaart worden gebracht, zoals verkeersdoden, die vorig jaar het leven hebben gekost aan 144 lynxen. Andere bedreigingen zijn onder meer stroperij en de bijna verdwijning van het wilde konijn, hun belangrijkste voedselbron, die met 70% afneemt.
Ondanks de algemene voorzichtigheid konden de gegevens niet bemoedigender zijn. Ze beginnen samen te komen met elk van de doelstellingen van de experts om de lynx tegen 2040 te veranderen in een soort met een 'gunstige' staat van instandhouding.
Het tweede relevante feit is dat het aantal broedende vrouwtjes nu 406 bedraagt, zo'n 80 meer dan een jaar eerder, wat een verbetering betekent van 25% in twaalf maanden. Hun vruchtbaarheidscijfer bedraagt bijna twee geboorten per lynx (1,77) en ze komen steeds dichter bij de 750 moeders die toekomstige aantallen zouden beschermen.
Een groot en verbonden leefgebied
De leefgebieden van deze katachtigen bestrijken nu veertien verschillende gebieden, verspreid over vier autonome regio’s en Zuid-Portugal. Dit feit ondersteunt in sterke mate de derde doelstelling van het herstelplan. We zijn heel dicht bij de zestien stabiele en verbonden gebieden die volgens de specialisten nodig zijn om een solide basis te leggen voor de toekomst van de lynx.
De collectieve triomf ligt niet alleen in het herstel van de lynxpopulatie, maar ook in het feit dat de vrij rondzwervende exemplaren opnieuw andere delen van hun traditionele leefgebied koloniseren. Afgezien van de twee bovengenoemde gebieden in Doñana en Andújar waar de lynx zich in 2001 heeft ingegraven, is de lynx nu in het wild te zien aan beide zijden van de Sierra Morena (in Andalusië en La Mancha), de Montes de Toledo, de Matachel-vallei in Extremadura en de Guadiana-vallei in Portugal. Deze gebieden worden vergezeld door de Sierra Arana, Valdecañas-Ibores en Ortiga (Extremadura), de Tierras Altas de Lorca (Murcia) en het Campos de Hellín-gebied (Albacete). Er zijn nog andere gebieden die worden bestudeerd en voorbereid vanwege de interesse van verschillende autonome regio's om zich bij dit project aan te sluiten.
Afgelopen Kerstmis waren er 1.730 vrije lynxen op Spaans grondgebied, 86% van het totaal, en 291 in Portugal. De twee Spaanse sterkhouders voor de lynx zijn Andalusië, met 755 katachtigen (43,6%), en Castilla-La Mancha, met 715 exemplaren (41,3%). De overige vindplaatsen bevinden zich in de twee provincies Extremadura, met 253 exemplaren, en Murcia, met zeven.
2002 was het jaar waarin alle alarmbellen afgingen om dringend actie te ondernemen. In eerste instantie met zeer bescheiden doelstellingen, maar deze wonnen gaandeweg aan ambitie. Het Ministerie van Ecologische Transitie, de Junta de Andalucía en de Portugese regering, WWF en de EU bundelden hun krachten en middelen, waarbij ze het gebruikelijke politieke vlaggengezwaai en eigenbelang vergaten. Later werden ze vergezeld door de regionale regeringen van Castilla-La Mancha en Extremadura.
Ze creëerden vier kweekcentra in gevangenschap en implementeerden een zorgvuldig bestudeerde en gecontroleerde strategie om ervoor te zorgen dat de daaropvolgende herintroductie van deze jonge exemplaren in het wild een succes zou zijn. Sinds het begin van de vrijlating van jonge exemplaren uit de centra in Huelva, Cáceres, Jaén en Silva (Portugal) in 2011 zijn 372 exemplaren opnieuw in hun natuurlijke habitat geïntroduceerd. Bij dit geduldige streven hebben de deskundigen en politieke leiders ook gerekend op de medewerking van enkele honderden landeigenaren en jachtverenigingen.
