 |
| Foto: lynx van David Castor/ public domain |
“Een
historische mijlpaal” en “een succes voor het land”, zoals
verklaard door zowel het Ministerie van Ecologische Transitie als de
NGO als het WWF (Wereld Natuur Fonds). Vanaf donderdag 20 juni 2024
is de Iberische lynx officieel verwijderd van de lijst van met
uitsterven bedreigde dieren. De officiële aankondiging werd gedaan
door de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN), het
mondiale referentieorgaan dat aan het einde van de vorige eeuw
internationaal alarm sloeg voor deze grote kattensoort en deze wilde
katachtige op de Rode Lijst van bedreigde diersoorten plaatste. Dat
is de slechtste categorie: een soort die op de rand van uitsterven
staat.
De
reden om van die lijst te komen is dat in slechts 21 jaar de nummer
één inheemse, wilde katachtige van het Iberisch schiereiland niet
op de rand van uitsterven staat, met 94 exemplaren die standhouden in
hun laatste toevluchtsoorden in Doñana en de Sierra. de
Andújar-bergen in Jaén, tot het indrukwekkende aantal van 2.021
welpen en volwassen dieren (geteld afgelopen Kerstmis) verspreid over
de groene weiden, moerassen en heuvels van Andalusië, Extremadura,
Castilië-La Mancha, Levante en Zuid-Portugal.
In
slechts twintig jaar is de populatie met 21 vermenigvuldigd, met een
gemiddelde jaarlijkse groei van 20% sinds 2019. Dit is het resultaat
van een succesvolle wetenschappelijke operatie waarbij,
ongebruikelijk genoeg, niet iedereen – instellingen, natuurexperts
en het grote publiek – is weggegaan voor persoonlijke glorie, maar
verenigden zich om hetzelfde doel na te streven, in het bijzonder het
WWF, de regionale regering van Andalusië en de Europese Unie.
Een
dergelijk succes verklaart waarom de IUCN de lynx nu classificeert
als een ‘kwetsbare soort’, wat betekent dat hij in iets meer dan
twintig jaar twee stappen heeft gezet op de langverwachte weg om
uiteindelijk van de Rode Lijst van de IUCN te verdwijnen, iets waar
WWF-functionarissen benadrukken. geen enkele andere soort heeft dit
tot nu toe zo snel bereikt.
De
lynx kan nu het licht aan het einde van de tunnel zien, hoewel de
herstelwerkzaamheden volgens de specialisten zelf nog ruim tien jaar
effectieve vooruitgang zullen vergen om de soort volledig uit het
gevaar te brengen. Natuuronderzoekers waarschuwen zelfs dat andere
bedreigingen nog moeten in kaart worden gebracht, zoals
verkeersdoden, die vorig jaar het leven hebben gekost aan 144 lynxen.
Andere bedreigingen zijn onder meer stroperij en de bijna verdwijning
van het wilde konijn, hun belangrijkste voedselbron, die met 70%
afneemt.
Ondanks
de algemene voorzichtigheid konden de gegevens niet bemoedigender
zijn. Ze beginnen samen te komen met elk van de doelstellingen van de
experts om de lynx tegen 2040 te veranderen in een soort met een
'gunstige' staat van instandhouding.
Het
tweede relevante feit is dat het aantal broedende vrouwtjes nu 406
bedraagt, zo'n 80 meer dan een jaar eerder, wat een verbetering
betekent van 25% in twaalf maanden. Hun vruchtbaarheidscijfer
bedraagt bijna twee geboorten per lynx (1,77) en ze komen steeds
dichter bij de 750 moeders die toekomstige aantallen zouden
beschermen.
Een
groot en verbonden leefgebied
De
leefgebieden van deze katachtigen bestrijken nu veertien
verschillende gebieden, verspreid over vier autonome regio’s en
Zuid-Portugal. Dit feit ondersteunt in sterke mate de derde
doelstelling van het herstelplan. We zijn heel dicht bij de zestien
stabiele en verbonden gebieden die volgens de specialisten nodig zijn
om een solide basis te leggen voor de toekomst van de lynx.
De
collectieve triomf ligt niet alleen in het herstel van de
lynxpopulatie, maar ook in het feit dat de vrij rondzwervende
exemplaren opnieuw andere delen van hun traditionele leefgebied
koloniseren. Afgezien van de twee bovengenoemde gebieden in Doñana
en Andújar waar de lynx zich in 2001 heeft ingegraven, is de lynx nu
in het wild te zien aan beide zijden van de Sierra Morena (in
Andalusië en La Mancha), de Montes de Toledo, de Matachel-vallei in
Extremadura en de Guadiana-vallei in Portugal. Deze gebieden worden
vergezeld door de Sierra Arana, Valdecañas-Ibores en Ortiga
(Extremadura), de Tierras Altas de Lorca (Murcia) en het Campos de
Hellín-gebied (Albacete). Er zijn nog andere gebieden die worden
bestudeerd en voorbereid vanwege de interesse van verschillende
autonome regio's om zich bij dit project aan te sluiten.
Afgelopen
Kerstmis waren er 1.730 vrije lynxen op Spaans grondgebied, 86% van
het totaal, en 291 in Portugal. De twee Spaanse sterkhouders voor de
lynx zijn Andalusië, met 755 katachtigen (43,6%), en Castilla-La
Mancha, met 715 exemplaren (41,3%). De overige vindplaatsen bevinden
zich in de twee provincies Extremadura, met 253 exemplaren, en
Murcia, met zeven.
2002
was het jaar waarin alle alarmbellen afgingen om dringend actie te
ondernemen. In eerste instantie met zeer bescheiden doelstellingen,
maar deze wonnen gaandeweg aan ambitie. Het Ministerie van
Ecologische Transitie, de Junta de Andalucía en de Portugese
regering, WWF en de EU bundelden hun krachten en middelen, waarbij ze
het gebruikelijke politieke vlaggengezwaai en eigenbelang vergaten.
Later werden ze vergezeld door de regionale regeringen van
Castilla-La Mancha en Extremadura.
Ze
creëerden vier kweekcentra in gevangenschap en implementeerden een
zorgvuldig bestudeerde en gecontroleerde strategie om ervoor te
zorgen dat de daaropvolgende herintroductie van deze jonge exemplaren
in het wild een succes zou zijn. Sinds het begin van de vrijlating
van jonge exemplaren uit de centra in Huelva, Cáceres, Jaén en
Silva (Portugal) in 2011 zijn 372 exemplaren opnieuw in hun
natuurlijke habitat geïntroduceerd. Bij dit geduldige streven hebben
de deskundigen en politieke leiders ook gerekend op de medewerking
van enkele honderden landeigenaren en jachtverenigingen.
